Con đi qua trăm bể
Mơ một triệu mùa xuân
Cuối cùng nơi muốn đến
Lại là nơi đã từng
Ước gì con chưa lớn
Ông bà cũng chẳng già
Nỗi nhớ này đủ lớn
Đưa con về hôm qua
Tháng Năm trở về trong cơn mưa mùa Hạ, nhẹ nhàng vỗ về mặt đất. Những giọt mưa rơi nhẹ như lời ru năm cũ, khe khẽ gõ vào hiên nhà, đánh thức bao ký ức về bà, bình yên và trong trẻo. Đôi bàn tay nhăn nheo ngồi vấn tóc bên thềm, đôi bàn tay lần giở từng trang sách, tấm lưng còng cặm cụi nhổ cỏ sau vườn; mỗi một ký ức đều gắn liền với khu vườn tràn ngập ánh dương. Có lẽ khi vun trồng những hàng na, hàng ổi ấy, ông cũng đã thật ấm lòng khi mường tượng ra nụ cười giòn tan của lũ trẻ lúc nâng niu trái chín đầu mùa, còn với chúng tôi đó thực sự là kho báu tuổi thơ, là món quà ngọt ngào nhất trên thế gian mà ông âm thầm để lại. Ông còn để lại mảnh vườn cho lũ chim ríu rít chuyền cành mỗi sớm, cho gió có nơi trú chân, cho sắc nắng len lỏi trên từng phiến lá. Và để tôi, mỗi khi nghĩ đến, lại không thể nào chịu nổi ý nghĩ rằng một ngày ai đó sẽ mang khu vườn ấy đi mất, nơi có bàn tay ông bà từng vun đắp, chẳng muốn, thật chẳng muốn …
Những buổi trưa nằm võng dưới tán cây hồng xiêm cổ thụ, nghe tiếng quả rơi“lách tách” xuống nền đất, nghe bà kể chuyện xưa chuyện cũ, tôi cứ ngỡ cả mùa hè sẽ kéo dài mãi mãi — hè của mùi trái cây, của tiếng cười trẻ nít, và của bóng bà dịu dàng như chiếc ô che mát cả tuổi thơ.
Con bé ngày nào đỏng đảnh không chịu ngủ với bà vì gầm giường bà thật lắm con cóc, giờ số lần được nép vào vòng tay ấy ngủ có lẽ chỉ đếm trên đầu ngón tay …Hồi bé tụi bạn vẫn hay ghen tị vì mình có bà, có bà là điều tuyệt diệu nhất thế gian, có bà nên bữa nào cũng có cơm ngon canh ngọt, có tiếng quạt nan phe phẩy những trưa hè mất điện, có chốn bình yên, chở che mỗi khi vụng dại lỗi lầm, có giọng ru cổ tích êm đềm đưa con vào giấc ngủ …
Hoa gì mọc trước cửa vua
Hoa gì mọc trước cửa chùa hỡi anh
Hoa gì mọc đám cỏ ranh
Hoa gì nó đậu xung quanh bờ rào
Hoa gì nó mọc dưới ao,
Hoa gì nó ở trên cao tít mù.
Bà dạy hạt cơm là “Ngọc Thực” thiêng liêng, mỗi bát cơm phải được trân trọng đến hạt cuối cùng, bà còn dạy văn hoá ứng xử trong bữa ăn: từ chuyện ăn trông nồi, ngồi trông hướng, cách cầm đũa phải chụm tay, không được chỉ vào người đối diện, đến cả việc không để hạt cơm dính vào đũa khi chấm. Bà thường nhắc rằng dẫu ngọn cỏ cây kim cũng là nghiệp trộm.
Ngày ấy, tụi mình bướng bỉnh lắm chẳng nghe lời bà đâu, chỉ thấy sao bà lắm quy tắc thế, nhưng rồi năm tháng qua đi, tụi mình lớn lên và những lời chỉ bảo đó trở thành nếp sống từ lúc nào không hay.
Mỗi khi Hè đến từng đứa tụi mình theo chân bà lên chùa tụng kinh, tiếng chuông ngân vang giữa trưa oi ả cùng giọng kinh trầm ấm, dẫu bao mùa trôi qua, lời kinh thư năm ấy vẫn như còn vương trong gió. Có lúc giữa vệt nắng cuối ngày, ta chợt nhớ đến buổi chiều xưa cũ – khi lo âu, khi sợ hãi, khi lòng dậy sóng, những thanh âm đó như ngọn hải đăng soi sáng giữa biển khơi đưa ta về đúng hướng …
Mẹ bảo, hồi bé chúng mình khóc khiếp lắm, nếu không nhờ có bà thì mẹ chẳng biết xoay sở thế nào, sau này lớn cấm được cãi lời bà, vậy mà thật nhiều khi, tụi mình lại quên mất lời dặn đó ☹
Và hồi bé, vì có bà nấu ăn, nên sẽ được ăn những món thật ngon từ cá và thịt.
[Món Cá mặn mùa đông của bà]
Là những con cá to bằng ba bốn ngón tay nào chép nào diếc. Cá được làm sạch, vì bé nên chẳng cần đánh vảy, khía mình, bỏ đầu, ướp thật nhiều muối, sau đó cho vào trong cái hũ đựng châu báu rồi bịt thật kín lại. Đợt ấy, quanh khu ao cá nhà nào cũng có một hũ to bằng bắp chân bà. Cá muối từ mùa thu, đợi khi cái lạnh đầu tiên ùa về, bà gắp vài con ra ngâm nước gạo từ sáng tới trưa cho nhả muối. Cá rán phải thật nhỏ lửa, dầu sôi tí tách, da cá bắt đầu nhăn lại, thịt cá hồng hồng, nhưng mà ăn chắc thịt lắm, một miếng mà ăn tới được mấy bát cơm…
Giờ bà không còn muối cá nữa. Hũ châu báu vẫn nằm đó trầm lặng, chỉ còn dùng để mẹ muối dưa, cà.
Nhưng trong trí nhớ con, mùi cá rán ngày đông vẫn còn nguyên — mằn mặn, béo ngậy, thấm đẫm vị thương yêu.
[Rồi còn món Canh thịt rang kiểu của bà]
Thịt rang của bà không cháy cạnh, không màu nâu của vị nước hàng, chắc có lẽ cuộc đời bà chưa bao giờ ăn thịt kho tàu, mà có lẽ bà cũng không thích ăn. Canh thịt của bà thơm mùi hành khô với mắm quê, thơm mùi thịt từ những con lợn nuôi bằng rau bèo, cám nấu, miếng thịt được thái bằng hai ngón tay cả nạc cả mỡ, mà hồi ấy chắc phần mỡ bao giờ cũng nhiều hơn, thịt đảo qua với hành cho ngấm mắm muối rồi bà cho chút nước vào đun. Đun thật lâu thật lâu cho thịt mềm, vị ngọt được tiết ra. Bát canh bao giờ cũng trong veo, vị mằn mặn, thế mà tụi mình chỉ tranh nhau rưới nước thịt ấy với cơm. Sau này dù có nấu được thịt kho tàu hay thịt kho tương ngon như thế nào mình cũng chẳng thể nấu lại được vị canh ấy của bà, chắc bởi bà đã nấu hơn 80 năm rồi. Thịt rang kiểu của bà chẳng cần cầu kỳ gia vị, nhưng khiến người ta nhớ lâu hơn những mĩ vị tẩm ướp sau này …
Cám ơn Ông vì những trái ngọt ông dành tặng chúng con; vì những tiếng líu lo của lũ chim sẻ, mà sớm mai của khu vườn luôn tràn đầy ánh sáng
Cám ơn bà vì những ngày tháng khắt khe mà dịu dàng, dạy chúng con lên người. Vì những lời ru, những câu chuyện, những bữa cơm để chúng con có một tuổi thơ ấm áp.
Thật mong hành trình của bà sẽ dài, thật dài để chúng con được ở bên bà lâu hơn!
Để những chiều tháng Năm, con vẫn còn được nghe tiếng bà gọi về, tiếng nhắc nhở báo tin mỗi lúc đi xa, qua làn gió nhẹ, qua tiếng mưa rơi, qua cả nỗi nhớ dịu dàng mang tên: Bà!
Để lại bình luận